Electroneg a Gadgets
Electroneg yw'r gangen o wyddoniaeth, peirianneg a thechnoleg sy'n delio â chylchedau trydanol sy'n cynnwys cydrannau trydanol gweithredol megis tiwbiau gwactod, transistorau, deuodau a chylchedau integredig, a thechnolegau rhyng-gysylltu goddefol cysylltiedig. Mae ymddygiad aflinol cydrannau gweithredol a'u gallu i reoli llif electronau yn ei gwneud yn bosibl ymhelaethu ar signalau gwan ac fe'i cymhwysir fel arfer i brosesu gwybodaeth a signal. Yn yr un modd, mae gallu dyfeisiau electronig i weithredu fel switshis yn gwneud prosesu gwybodaeth ddigidol yn bosibl. Mae technolegau rhyng-gysylltiad fel byrddau cylched, technoleg pecynnu electroneg, a mathau amrywiol eraill o seilwaith cyfathrebu yn cwblhau swyddogaeth cylched ac yn trawsnewid y cydrannau cymysg yn system weithio.
Mae teclyn yn wrthrych technolegol bach sydd â swyddogaeth benodol, ond yn aml yn cael ei ystyried yn newydd-deb. Ystyrir yn ddieithriad bod teclynnau wedi'u dylunio'n fwy anarferol neu glyfar na gwrthrychau technolegol arferol ar adeg eu dyfeisio. Weithiau cyfeirir at declynnau hefyd fel gizmos.
Mae electroneg yn wahanol i wyddoniaeth a thechnoleg drydanol ac electro-fecanyddol, sy'n ymdrin â chynhyrchu, dosbarthu, newid, storio a thrawsnewid ynni trydanol i ac o ffurfiau ynni eraill gan ddefnyddio gwifrau, moduron, generaduron, batris, switshis, trosglwyddyddion, trawsnewidyddion, gwrthyddion a chydrannau goddefol eraill. Dechreuodd y gwahaniaeth hwn tua 1906 gyda dyfeisiad y triawd gan Lee De Forest, a oedd yn ei gwneud yn bosibl ymhelaethu'n drydanol ar signalau radio gwan a signalau sain gyda dyfais anfecanyddol. Tan 1950 galwyd y maes hwn yn dechnoleg radio oherwydd ei brif gymhwysiad oedd dylunio a theori trosglwyddyddion radio, derbynyddion a thiwbiau gwactod.
Heddiw, mae'r rhan fwyaf o ddyfeisiau electronig yn defnyddio cydrannau lled-ddargludyddion i berfformio rheolaeth electronau. Ystyrir bod astudio dyfeisiau lled-ddargludyddion a thechnoleg gysylltiedig yn gangen o ffiseg cyflwr solet, tra bod dylunio ac adeiladu cylchedau electronig i ddatrys problemau ymarferol yn dod o dan beirianneg electroneg. Mae'r erthygl hon yn canolbwyntio ar agweddau peirianneg electroneg.
Cydran electronig yw unrhyw endid ffisegol mewn system electronig a ddefnyddir i effeithio ar yr electronau neu eu meysydd cysylltiedig mewn modd dymunol sy'n gyson â swyddogaeth arfaethedig y system electronig. Yn gyffredinol, bwriedir i gydrannau gael eu cysylltu â'i gilydd, fel arfer trwy gael eu sodro i fwrdd cylched printiedig (PCB), i greu cylched electronig gyda swyddogaeth benodol (er enghraifft mwyhadur, derbynnydd radio, neu osgiliadur). Gellir pecynnu cydrannau'n unigol neu mewn grwpiau mwy cymhleth fel cylchedau integredig. Mae rhai cydrannau electronig cyffredin yn gynwysyddion, anwythyddion, gwrthyddion, deuodau, transistorau, ac ati. Yn aml caiff cydrannau eu categoreiddio fel rhai gweithredol (ee transistorau a thyristorau) neu oddefol (ee gwrthyddion a chynwysorau).
Mae'r rhan fwyaf o offer electronig analog, megis derbynyddion radio, wedi'u hadeiladu o gyfuniadau o ychydig fathau o gylchedau sylfaenol. Mae cylchedau analog yn defnyddio ystod barhaus o foltedd yn hytrach na lefelau arwahanol fel mewn cylchedau digidol. Mae nifer y gwahanol gylchedau analog a ddyfeisiwyd hyd yn hyn yn enfawr, yn enwedig oherwydd gellir diffinio cylched fel unrhyw beth o un gydran, i systemau sy'n cynnwys miloedd o gydrannau. Weithiau gelwir cylchedau analog yn gylchedau llinol er bod llawer o effeithiau aflinol yn cael eu defnyddio mewn cylchedau analog fel cymysgwyr, modulatyddion, ac ati. Mae enghreifftiau da o gylchedau analog yn cynnwys mwyhaduron tiwb gwactod a transistor, mwyhaduron gweithredol ac osgiliaduron.
Anaml y bydd rhywun yn dod o hyd i gylchedau modern sy'n gwbl analog. Y dyddiau hyn gall cylchedau analog ddefnyddio technegau digidol neu hyd yn oed ficrobrosesydd i wella perfformiad. Gelwir y math hwn o gylched fel arfer yn signal cymysg yn hytrach nag analog neu ddigidol. Weithiau gall fod yn anodd gwahaniaethu rhwng cylchedau analog a digidol gan fod ganddynt elfennau o weithrediad llinol ac aflinol. Enghraifft yw'r cymharydd sy'n cymryd ystod ddi-dor o foltedd ond sy'n allbynnu un o ddwy lefel yn unig fel mewn cylched ddigidol. Yn yr un modd, gall mwyhadur transistor wedi'i oryrru gymryd nodweddion switsh rheoledig sydd â dwy lefel o allbwn yn y bôn.
Mae cylchedau digidol yn gylchedau trydan sy'n seiliedig ar nifer o lefelau foltedd arwahanol. Cylchedau digidol yw'r cynrychioliad corfforol mwyaf cyffredin o algebra Boole ac maent yn sail i bob cyfrifiadur digidol. I'r rhan fwyaf o beirianwyr, mae'r termau cylched ddigidol, system ddigidol a rhesymeg yn gyfnewidiol yng nghyd-destun cylchedau digidol. Mae'r rhan fwyaf o gylchedau digidol yn defnyddio system ddeuaidd gyda dwy lefel foltedd wedi'u labelu 0 ac 1. Yn aml bydd rhesymeg 0 yn foltedd is a chyfeirir ato fel Isel tra cyfeirir at resymeg 1 fel Uchel. Fodd bynnag, mae rhai systemau'n defnyddio'r diffiniad gwrthdro (0 yn Uchel) neu'n seiliedig ar gyfredol. Astudiwyd rhesymeg deiranaidd (gyda thri chyflwr), a gwnaed rhai cyfrifiaduron prototeip. Mae cyfrifiaduron, clociau electronig, a rheolwyr rhesymeg rhaglenadwy wedi'u hadeiladu o gylchedau digidol. Mae proseswyr signal digidol yn enghraifft arall.